Zakres kompetencji powiatowego inspektoratu nadzoru budowlanego określa ustawa z dnia 7 lipca 1994r. Prawo budowlane ( Dz.U.z 2020. poz.1333 t.j. z dnia 2020.08.03 t.j.  ze zmianami  ). Do podstawowych zadań należą sprawy:
Przewidziana prawem budowlanym działalność powiatowego inspektora nadzoru budowlanego ma na celu kontrolę prowadzonych procesów inwestycyjnych w budownictwie, prowadzenie działań zmierzających do utrzymania obiektów budowlanych w odpowiednim stanie technicznym i estetycznym, porządkowania zabudowy i przestrzegania ładu przestrzennego w takiej zabudowie poprzez rozbiórkę obiektów realizowanych bez pozwolenia na budowę, bez zgłoszenia, obiektów zniszczonych, nie użytkowanych i szpecących otoczenie. Realizacji tych zadań służą uprawnienia powiatowego inspektora nadzoru budowlanego do wydawania nakazów, zakazów oraz przepisy karne umożliwiające karanie inwestorów, kierowników budów, właścicieli czy zarządców obiektów budowlanych mandatami karnymi lub też upoważniające do występowania do organów ścigania o ukaranie tych osób.